Zij vertellen over de zorgen die ze hebben over de toekomst van de monumentale stad en hoe zij deze willen beschermen tegen mogelijke negatieve gevolgen van de delfstofwinning.

Het item wordt herhaald op dinsdagavond 24 november. Tussen 19 en 20 uur zijn dan 5 verschillende podcasts te horen. Van 20-21 uur volgt daarna een live uitzending van Omroep RSH in co-productie met Pilot Harlingen, met vragen van luisteraars, pittige interviewsen achtergrondinformatie. De thema-uitzending wordt gepresenteerd door Simone Scheffer en Doede van de Hoek.

Omroep RSH is te beluisteren via de ether op 106.2 Mhz, via de kabel (Ziggo) op 104.1 Mhz en ook via www.omroeprsh.nl

 

Het boek verhaalt bloemrijk over de bouw, bloei en neergang van de Westerkerk die na de vrede van Münster in het oude militaire Blokhuis werd ingericht. In de verhalen rond de kerk komen onder andere Caspar de Robles, Graaf van Aremberg, Viglius van Aytta en Willem van Oranje voorbij. En passant doet de schrijver ook onthullingen over de ondergrondse kerker onder de kerk. De geschiedenis van de Westerkerk raakt aan de Tachtigjarige Oorlog, Gouden Eeuw, Franse tijd en ontwikkelingen in de 19e eeuw - een baken in de tijd dus! 

Ook de Grote Kerk krijgt - als moeder- en zusterkerk - aandacht in dit boek, net als het ruim twee eeuwen dominante stadscalvinisme. In de zijlijn daarvan speelt zich het verhaal van de Harlinger schuilkerken af.

Het unieke verhaal van de Westerkerk maakt duidelijk dat de Harlingers van weleer niets menselijks vreemd was en dat de stad, naast handelsplaats en nijverheidsstad, óók een plek was van priesters en predikanten, schoolmeesters, kosters, organisten en kerkmeesters. 

Het 100 pagina’s tellend boekwerk is te koop voor € 12,50. 

Via Oud Harlingen en via een oproep in de Harlinger Courant is geprobeerd te achterhalen voor welk doel de clichés ooit zijn gemaakt, en of ze destijds wel daadwerkelijk zijn gebruikt. Tot nu toe is dat echter een raadsel gebleven, net als de naam van de tekenaar. Maandelange speurtochten via archieven, boekenkasten, uitgeverijen en andere historische verenigingen brachten nog geen uitkomst.

Hoe dan ook: de afbeeldingen zijn nu (opnieuw?) aan het papier toevertrouwd. Het boekje is voor belangstellenden, zolang de voorraad strekt, a € 5,95 exclusief verzendkosten hier te bestellen.

Wie zaterdag op pad ging las, hoorde en zag de meest uiteenlopende wetenswaardigheden. Bij de roomse kerk bijvoorbeeld waarom het daar zo eigenaardig rook, en in de Dokstraat wat de Schotse stoomrederij George Gibson te maken heeft met de dokterspraktijk op de Willemskade. Zo kon je ook te weten komen hoe de Prinsensteeg aan zijn naam is gekomen en waarom Nieuwstraat 6 zo'n uniek pand is (De overbuurvrouw wist het niet. 'Dat huuske? Wat i'daar met dan?').

Het waren zaterdag vooral bezoekers van buiten de stadsgrenzen, die in Harlingen op ontdekking gingen. Maar eigen inwoners kunnen alle dagen nog met hun smartphone op pad, want de bordjes blijven hangen bij de muurschilderingen, Struikelstenen, in stegen en bij maritiem erfgoed.

Open Monumentendag wordt georganiseerd door de gemeente Harlingen, in samenwerking met de Tourist Info, de Stadsgidsen en de vereniging Oud Harlingen. Op de foto: Stadsgidsen Willem Visser (links) en Dirk Hoekstra.

"Als vereniging weten wij natuurlijk veel over de stad", vertelt voorzitter Anneke Visser. "En de waterscouts weten veel van speurtochten. Werk samen en je krijgt een leuke stadsspeurtocht voor jong en oud!"
Desgevraagd laat de Tourist Info weten dat er al 'stapels' Citytrips de deur zijn uitgegaan. Wie meedoet en de juiste oplossing van de puzzel inlevert kan bovendien nog een ijstaart winnen ook. Dus wie nog op pad wil, met kinderen of kleinkinderen: gauw doen!

Oud Harlingen ziet verschillende aspecten aan het stegenstelsel:
• verkeerstechnisch: ze bekorten voor inwoners en toeristen de afstand tussen parallel gelegen straten;
• historisch: ze vormen al eeuwenlang de karakteristieke in- en uitgang van vele kleinere woningen in de tuinen achter de herenhuizen in de grotere straten – vandaar een naam als ‘Duizenddeurensteeg’. In hun naamgeving zijn allerlei facetten uit de geschiedenis van de stad verankerd. Denk aan stegen vernoemd naar bewoners of herbergen, die er gevestigd waren (Dirk Lieuwessteeg, Jekelsteeg, Ooievaarsteeg etc.) of aan beroepen, zoals de Leerlooiersteeg;
• toeristisch: ze bieden mooie doorkijkjes en zicht op zowel prachtige achtergevels als op muren waaraan de (bouw)geschiedenis valt af te lezen.  
• veiligheid: ook voor brandweer en ambulance zijn toegankelijke stegen van belang.

De gemeente ziet de waarde van het stegenstelsel en ontwikkelde daar ooit - toen huidig wethouder Harry Boon nog de man van Gemeentewerken was - al beleid voor. Op basis daarvan wil Oud Harlingen graag verder bouwen. In augustus volgt een nieuw gesprek.

In het kader van stamboomonderzoek was Jaap Kemper op zoek naar een voorouder die aan de Harlinger Voorstraat zou hebben gewoond. "Maar het was niet duidelijk om welk huis het precies ging. Dat moest ik dus uitzoeken. Gelukkig is er in Harlingen al heel veel archiefonderzoek gedaan. Ik had op het laatst zoveel informatie verzameld dat ik het zonde vond om er verder niets mee te doen. Daarom heb ik een beeld geschetst van alle woningen tussen de Duizenddeurensteeg (naast Lanen 23; nu afgesloten) en de Wortelhaven (nu de Simon Stijlstraat)."

In 60 boordevolle pagina's wordt verslag gedaan van een onderzoek naar de bewoningsgeschiedenis van de huizen aan de Voorstraat 30-60 in Harlingen tussen 1600 en 1700. Het geeft daarnaast de stamboom tussen 1600 en 1700 van een aantal van de families die er toen woonden. Van alle huizen zijn de verkoopproclamaties bijeen gezocht en de transcripties weergegeven. Het boek geeft ook een analyse van de ontwikkeling van de huizenprijzen in deze periode.

De bewoningsgeschiedenis wordt huis voor huis beschreven. De rijkste Harlinger kooplieden woonden in de 17e eeuw aan de Voorstraat. Het waren zeehandelaren, bijvoorbeeld op de Oostzee, maar ook fabrikanten zoals tegelbakkers en zoutzieders. Sommige kooplieden waren eigenaar van meerdere panden, en verhuurden hun panden aan andere welgestelde inwoners. De huurders waren bijvoorbeeld werkzaam in het stadsbestuur. Later kwamen er ook kleine ambachtslieden te wonen zoals een slager en een korfmaker. Veel bewoners waren doopsgezind.

Dit boek geeft u:
- de bewoningsgeschiedenis van Voorstraat 30-60 tussen 1600 en 1700
- een analyse van dit gebied op de stadsplattegronden van Laurentius, Blaeu en Schotanus
- de stamboom van de families Suringar, Van der Sluys, Coninx, Feitema en Braam 1600-1700
- een overzicht van de rijke Harlingers in 1578
- een analyse van de huizenprijzen van 1640-1700
- een korte weergave van de doopsgezinde stromingen in Harlingen

Van de uitgave zijn weer exemplaren beschikbaar à € 20,- inclusief verzendkosten. Het is te bestellen via https://www.boekenbestellen.nl/boek/de-gouden-eeuw-van-harlingen

Rechtsboven op de steen is het jaartal 1658 te lezen, en onder het dier de letters R.I.W. Die initialen staan voor Riemer Jurjens Wijngaarden, een 'medevroedschap en hopman colonel' die op deze plek in de stad rond 1660 al een 'hof' had.

Nadat de steen jarenlang 'onder water' was, dook hij recent weer op. Wiebren van Zandbergen is deze week gestart met de restauratie van de gevelsteen. Zo mogelijk zal die herplaatst worden nabij de oorspronkelijke plaats.

Harlingers komen en gaan, maar sommigen blijven door hun persoonlijkheid beter dan anderen hangen in het collectieve geheugen van de stad. Dat is ook het geval met opkoper Bouwe Smits. Bouwe kwam overal, en iedereen kwam bij Bouwe.  Netjes in het pak zat hij in zijn stoel bij het raam, met zijn hoedje op tussen de bergen tweedehands spullen, met een sigaar onder handbereik en met een vriendelijk woord voor elke klant.

Door tientallen jaren van hard werken groeide zijn zaak uit tot een begrip in Harlingen, maar ondertussen kende zijn leven ook diepe dalen. Allereerst zal het uiteenvallen van zijn gezin hem hebben aangegrepen, en daarna sloeg het overlijden van zijn zakenpartner en beoogd opvolger Gerrit Paul Zielstra een diepe wond. Naar de buitenwereld bleef Bouwe Smits echter een belangstellend en vriendelijk mens, die kleur en fleur in de stad bracht.

Chris Elsinga is voor deze koninklijke onderscheiding voorgedragen door het bestuur van de Stichting Scoutingfonds Langton Matravers, ondersteund door de vereniging Oud Harlingen, de Stichting iNZet, de Stichting Bescherming Historisch Harlingen en de werkgroep Struikelstenen.

I.v.m. de huidige coronacrises kan de onderscheiding nu niet worden uitgereikt. Op een later tijdstip dit jaar zal burgemeester Roel Sluiter de versierselen in het bijzijn van familie, vrienden en leden van de diverse besturen uitreiken.

Oorspronkelijk zou het op 16 april worden uitgereikt en dan op de bevrijdingsdag van Harlingen, 17 april, te koop zijn. "Het moet nu de markt in want mensen hebben nu ook gelegenheid om het te lezen en te bekijken. Het is spijtig dat het op deze wijze moet.” zei Hans Burkels, “maar de Corona realiteit staat het niet anders toe. Je krijgt dit boek als oud-voorzitter van het Centraal Comité maar zeker ook omdat je heel wat werk in en voor de gemeenschap hebt gedaan.”

Van der Schaar maakte meer dan 30 jaar deel uit van het Comité en in het boek, dat naast de oorlog en bevrijding in en van Harlingen, ook 75 jaar geschiedenis van het CC’45 bevat, komt dus de heer Van der Schaar ook veelvuldig voor. In het voorwoord schrijft burgemeester Roel Sluiter: ‘Zojuist hebt u voor Harlingen een zeer belangrijk boek opengeslagen.’ En ‘Na 75 jaar noeste arbeid voelt de Harlinger samenleving grote waardering en erkentelijkheid voor alles wat het roemruchte Comité heeft verricht. Wie deel heeft uitgemaakt van het Centraal Comité, maakt voor altijd ook deel uit van de Harlinger geschiedenis.'

“Een onwerkelijke situatie” zei Van der Schaar “ik heb de oorlog ook mee gemaakt en toen wist je wie de vijand was, je zag soldaten, je zag legervoertuigen etc. maar nu: je kent de vijand (Corona) niet, je ziet het niet en toch is het er en moet je afstand bewaren, het maatschappelijk leven is ontwricht, economsich gaat het ook niet goed, bizar allemaal.”

Naslagwerk

Het 224 pagina’s tellende boek is een coproductie van het Centraal Comité en de Vereniging Oud Harlingen. Het eerste deel, is geschreven door Geert Noorman en Jan Norg en bevat erg veel foto materiaal waaronder veel afbeeldingen die nooit eerder zijn vertoond. Het tweede deel, 75 jaar CC, komt voor rekening van Hilde de Jong Bolman met medewerling van Joke Faber van der Heide, Hans Burkels,Willem Visser en Joop van der Heide .De eindredactie, het ontwerp en realisatie is van Henry Drost. Het boek kost € 19,45 en is te koop bij Boekhandel Bruna Voorstraat, boekhandel vd Velde Voorstraat en De Jong Boeken Noorderhaven 4, of bestellen in de webshop van Oud Harlingen www.oud-harlingen.nl . Na de bestelling wordt  bekeken hoe het bezorgd wordt. Een Ouwe Seun die even mocht kijken in het boek zei: “Dit mut elke Harlinger in sien boekekast hewwe” En daar heeft hij, wat mij betreft gelijk in.                                                                        

Tekst: Joop van der Heide
Foto: Henry Drost.

Op de foto: Sjoerd van der Schaar in Midlum vóór zijn woning, met boek en bloemen voor zijn echtgenote.